Çanakkale Savaþý, Türkiye dýþýnda genellikle yenilenlerin neden yenildiði üzerinden incelenmiþ, yenenlerin neden ve nasýl yendiði pek araþtýrma konusu yapýlmamýþtýr. Türk araþtýrmacýlarsa ülke tarihinin kýrýlma noktalarýndan biri olduðu ve Mustafa Kemal Atatürk dâhil Kurtuluþ Savaþý’nýn önder kadrosunu yetiþtirdiði için Çanakkale Savaþý’nýn duygusal aðýrlýðýnýn etkisini her zaman hissetmiþlerdir.
Bu yazýmýzda Çanakkale Zaferi’ni getiren ana unsurlarý; sahaya yerleþim, harekât, ateþ kullanabilme üstünlüðü, alan egemenliði, ihtiyatlarýn kullanýmý, lojistik ve karar mekanizmalarý açýsýndan inceleyeceðiz.
Çanakkale Savaþlarý’nýn geçtiði alan Gelibolu ilçesinden ismini alan Gelibolu Yarýmadasý’dýr. Gelibolu yarýmadasýnýn iki dar noktasý var. Bunlardan ilki Saroz körfezinden Marmara denizine uzanan noktadýr. Diðeri ise Kabatepe’den Kilye Koyu’na uzanan kýsým. Bu iki kör nokta da düz birer ovadýr.
Osmanlý savunma birimleri baþta 5. Ordu komutaný Liman von Sanders olmak üzere itilaf kuvvetlerinin bu iki noktadan çýkarma yaparak bölgeyi ele geçirmeye çalýþacaðý fikri üzerinde durmuþlardýr. Bu iki noktada birlikleri konuþlandýrmýþlardýr.
Ancak bu fikir sadece bilinen ve iddia edilen olarak kalmýþtýr. Þahsen yapmýþ olduðum tüm inceleme ve araþtýrmalar bunun aksi yönde olduðudur. Osmanlý subaylarýnýn hem fikir olduðu tek konu, düþmanýn çýkarma yapacaðýdýr. Subaylar çýkarmaya engel olabilmek için sahillerin iyi derece korunmaya ve tedbire ihtiyacý olduðunu düþünmekte ve ýsrar etmekteydiler.
Oysa Liman Paþa öyle bir durumda bekleyen korkunç sonun bilincindeydi. Askeri sahile konuþlandýrmak demek daha itilaf kuvvetlerinin karaya asker çýkarmadan, donanma gücüyle mevcut Osmanlý birliklerini yok etmesi demekti. Bu nedenle de hem Osmanlý subaylarýnýn fikirlerini görmezden gelmeyip saygý göstermiþ, hem de kendince gerekli tedbirleri almýþtýr. Düþünülen noktalar sahile uzaktýr. Gelibolu Yarýmadasý’nýn en kör noktasý olan Saroz istikametinde orduyu yüzü Gelibolu’ya dönük olarak konuþlandýrmýþtýr. Böylece hem buradaki bir çýkarmaya tedbir oluþturmuþ, hem de yarýmadanýn neresine çýkarma yapýlýrsa yapýlsýn müdahale yapýlabilecek stratejik konuma sahip olmuþtur. Liman Paþa’nýn bu kararý savaþýn seyrini doðrudan etkilemiþtir.
0 yorum:
Post a Comment